Օշականի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու պեղումները (2012 թ., 2014 թ.)

Error message

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_environment_initialize() (line 699 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_environment_initialize() (line 700 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_environment_initialize() (line 701 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_environment_initialize() (line 704 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_environment_initialize() (line 706 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in include_once() (line 302 of /home/iaeam/public_html/sites/default/settings.php).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in include_once() (line 303 of /home/iaeam/public_html/sites/default/settings.php).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in include_once() (line 311 of /home/iaeam/public_html/sites/default/settings.php).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in include_once() (line 318 of /home/iaeam/public_html/sites/default/settings.php).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_settings_initialize() (line 826 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in drupal_settings_initialize() (line 835 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: session_name(): Session name cannot be changed after headers have already been sent in drupal_settings_initialize() (line 838 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Warning: session_set_save_handler(): Session save handler cannot be changed after headers have already been sent in drupal_session_initialize() (line 245 of /home/iaeam/public_html/includes/session.inc).

Warning: session_id(): Session ID cannot be changed after headers have already been sent in drupal_session_initialize() (line 269 of /home/iaeam/public_html/includes/session.inc).

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/iaeam/public_html/index.php:4) in drupal_send_headers() (line 1555 of /home/iaeam/public_html/includes/bootstrap.inc).

Օշականի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու պեղումները (2012 թ., 2014 թ.)

2012 թ. Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Տեր Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանի հրավերով պեղումներ են իրականացվել Օշական գյուղի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու զանգակատան հիմքի տարածքում, որը նաև խորանի հատակն է և զանգակատան հիմքը:

Սրբի տապանաքարի արևելյան պատի վերանորոգման ժամանակ շարժվող սալաքարը տեղում ագուցելու ժամանակ պարզվել է, որ զանգակատան հիմքը լցված է տուֆ քարի թափոնով և երկու զանգվածեղ բազալտե քարերով, սվաղի կտորներով: Անհրաժեշտ եղավ զանգակատան կիսակլոր մակերեսը շերտագրական հորիզոններով մաքրել, հեռացնել շինարարական թափոնը: Աղբակույտը հեռացնելուց հետո բացվեցին սև տուֆե շարվածքով գետնախարիսխներ (թվով երեքը): Բոլոր աստիճանների հյուսիսային և հարավային կողմերը հիմք են ծառայել զանգակատան հիմքերի համար:

Փոքր տարածքում բացված գետնախարիսխների առկայությունը հիմք հանդիսացավ պեղումները շարունակել նաև զանգակատան արտաքին կողմում, որն իրականացվել է 2014 թ.: Պեղման աշխատանքնեը պարզեցին, որ 1875-1879 թթ. Գևորգ Դ կաթողիկոսի կողմից կառուցած թաղածածկ դահլիճատիպ եկեղեցու արևելյան պատը դրվել է V դ. կառուցված տաճարի գետնախարիսխների վրա: 7 մ երկարությամբ բացված գետնախարիասխների տակ բացվեց տոփանված հողե հատակ, որտեղից հայտնաբերվեցին XII-XIII դդ. և ավելի ուշ շրջանի կավանոթների բեկորներ, մեկ քայքայված և մոխրով լցված թոնիր: Մոխրի մեջ հայտնաբերվել է համաժամանակյա կավե կուռք:

Գետնախարիսխների հարևանությամբ բացվել է կոպտատաշ խոշոր քարերով շարված ինչ-որ շինության մի հատված, որը թեքվում է շրջագծային պարագծով զանգակատան արևելյան կողմով դեպի հարավ: Պեղումները պարզեցին, որ գետնախարիսխների հյուսիս-հարավային կողմերը հիմք են հանդիսացել 1884 թ. կառուցված զանգակատան համար: Իսկ շրջագծային պարագծով շարված պատը, ըստ Ա. Բալասանյանի 1946 թ. կատարված չափագրումների, արտաքինից բազմանիստ, ներսից կիսաբոլորակ խորան է:

Ճարտարապետ Մ. Դանիելյանն իր կողմից կատարած չափագրությունների հիման վրա գտնում է, որ Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի հիշատակին նվիրված եկեղեցին պետք է Երերույքի տաճարի տիպին պատկաներ:

Մեսրոպ Մաշտոց տաճար-վկայարանի գետնախարիսխների հայտնաբերումը հնագիտական կարևոր հայտնագործություն է, քանի որ տաճարի մասին V դ. Կորյուն պատմիչի կողմից մեզ հասած «լայնանիստ, բարձրաբերձ, տաշած քանդակազարդ քարերով» տեղեկություններից առայժմ միայն գետնախարիսխներ են հայտնաբերվել: Ուստի տաճարի ծավալատարածական և հատակագծային մանրամասները գտնելու և հստակ եզրակացության հանգելու համար անհրաժեշտ է պեղումները ընդլայնել հիմքից դուրս՝ հյուսիս-հարավ հատվածներում:

պ.գ.թ. Ֆրինա Բաբայան

Հնագիտություն

Միջնադարյան Հայաստանի հնագիտության բաժին

Facebook comment