Ս․ թ․ ապրիլի 10-ին, ժամը 11։00-ին ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գրադարանում տեղի կունենա դոկտ. Հրայր ճէպէճեանի «Հայկական ազգագրական պատկերներ՝ տեսիլք, կամք եւ յոյս» գրքի շնորհանդես-քննարկումը:
-------------------------
Դոկտ. Հրայր Ճէպէճեան, Լիբանանահայ է եւ ան վաստակ շահած եւ ծանօթ Աստուածաբան-մտաւորական է։ Ան Ընդհանուր Քարտուղարն է Աստուածաշունչի Ընկերութեան Արաբական Ծոցի երկիրներու։ «Հայկական Ազգագրական Պատկերներ՝Տեսիլք, Կամք եւ Յոյս» իր հեղինակած եւ հրատարակած երրորդ հայերէն գիրքն է։ Ան իր աշխատանքային գործով այցելած է ու տակաւին շատ մը երկիրներ եւ հանդիպած հայկական իրականութիւններու քիչ մը ամէն տեղ։ Գիրքին մէջ տեղ գտած են 2018-2022 տարիներու Դոկտ. Ճէպէճեանի յօդուածմերը որոնք հրատարակուած են սփիւռքեան եւ հայրենի մամուլի էջերուն մէջ։ Յօրուածները կը՚նդգրկէ հանդիպումներ հայկական իրականութիւններու հետ ուր ան վեր կարնէ ու կ՚արծարծէ ազգային, մշակութային, ընկերային եւ տնտեսական հիմնահարցեր եւ մարտահրաւէրներ եւ թէ ինչ՞ եւ ինչպէս՞ է որ հայը կը փորձէ պահել իր ազգային ինքնութիւնը եւ անոր տգնելու հրամայականները՝ հեղինակը կը փորձէ ներկայացնել
Ապրիլի 9-ին, ժամը 15.00-17.00, ինստիտուտի նիստերի դահլիճում տեղի կունենա ազգագրական քննարկում՝ «Կենդանիների անուններով բաղադրված բույսերը ժողովրդական պատկերացումներում» թեմայով:
Զեկուցող՝ Անժելա Ամիրխանյա
Ապրիլի 4-ին, ժամը՝ 16:00, ՀԱԻ «Միջնադարագիտական քննարկումներ»-ի շրջանակում տեղի կունենա «ԵՐՈՒՍԱՂԵՄԻ ՀԱՅԵՐԵՆ ՎԻՄԱԳԻՐ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆԸ» խորագրով բանախոսությունը, որը կներկայացնի Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն, Մատենադարանի ավագ գիտաշխատող, բ.գ.թ. Խաչիկ Հարությունյանը
Խորին վշտով հայտնում ենք, որ կյանքից հեռացել է ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի երկարամյա աշխատակից, Հայաստանի վաղ հնագիտության բաժին ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու Սեդա Դևեջյանը:
Սեդա Հրանտի Դեվեջյանը ծնվել է 1936 թ. փետրվարի 9-ին, Սիրիայի Հալեպ քաղաքում, Հրանտ Դեվեջյանի ընտանիքում: Վերջինս հայտնի հասարակական և մշակութային գործիչ էր՝ Լիբանանի «Առավոտ» օրաթերթի խմբագիրը, Սիրիայի և Լիբանանի ներգաղթի կոմիտեի նախագահը (1945-1947 թթ․)։ Ս. Դեվեջյանը դպրոցական տարիները նախ անցկացրել է Բեյրութում, ապա, 1947 թ․ Խորհրդային Հայաստան տեղափոխվելուց հետո, սովորել է Երևանի Ստեփան Շահումյանի անվան թիվ 1 դպրոցում։
Բարձրագույն կրթությունը ստացել է Երևանի Պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետում 1954-1959 թթ.։
1959-1961 թթ․ աշխատել է Հայաստանի Պատմության թանգարանում, իսկ 1962 թ․ ի վեր աշխատում է ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտում, մասնավորապես Վաղ հնագիտության բաժնում, որպես ավագ գիտաշխատող։
Թեկնածուական թեզը՝ «Տաշիր-Ձորագետը բրոնզի և վաղ երկաթի դարաշրջաններում» թեմայով, պաշտպանել է 1977 թ. ապրիլի 7-ին՝ հայտնի հնագետ Հարություն Մարտիրոսյանի ղեկավարությամբ։
Իր երկարատև մասնագիտական կյանքի ընթացքում Սեդա Դեվեջյանը մասնակցել կամ ղեկավարել է հնագիտական բազմաթիվ պեղումներ Լճաշենում (1958-1960 թթ․), Արգիշտիխինիլիում (1964-1982 թթ․), Նորաբացում (1979 թ․), Ստեփանավանում (Չեշմանիս, 1980 թ․), Երևանի Շահումյան թաղամասում (1985 թ․), Կուրթանում (2006 թ․), Թեղուտում (2009-2015 թթ․) և այլուր։ Սակայն Ս. Դեվեջյանի անվան հետ առաջին հերթին կապվում են Լոռի Բերդի պեղումները (1969-2018 թթ.), որը ոչ միայն հնագույն Հայաստանի, այլև Կովկասի և Առաջավոր Ասիայի կարևոր հուշարձաններից է։ Նրա ղեկավարությամբ այստեղ պեղվել են 110-ից ավելի դամբարաններ, ինչպես նաև միջինբրոնզեդարյան բնակավայրը։ Տասնամյակների բեղմնավոր ուսումնասիրություններն ամփոփված են հեղինակի չորս մենագրություններում և մոտ 50 գիտական հոդվածներում ու հիմնադրույթներում, որոնցից առաջինն, ի դեպ, տպագրվել է «Լրաբեր հասարակական գիտությունների» հանդեսի էջերում: Այդ աշխատանքները վերաբերում են բրոնզ-երկաթեդարյան Հայաստանի, մասնավորապես՝ Տաշիր Ձորագետի և նրա տարածքում գտնվող Լոռի Բերդ հուշարձանի պեղումներից հայտնաբերված հնագիտական նյութի վերլուծությանը: Ընդ որում, դրանցում ներկայացվում են ոչ միայն պեղումների ընդհանուր արդյունքները, այլ նաև տարբեր խնդիրներին առնչվող հարցեր, որոնց թվում կառանձացնեինք մետաղագործությունը և ոսկերչությունը, կնիքագործությունը, մշակութային և առևտրատնտեսական փոխառնչությունները, պաշտամունքը, արվեստը, թաղման ծեսը և այլն:
Հնագիտության ոլորտում և ՀՀ ԳԱԱ համակարգում գիտական մեծ ներդրման համար Ս. Դեվեջյանը տարբեր տարիներին պարգևատրվել է գովասանագրերով և մեդալով: Նրա երկար տարիների անխոնջ աշխատանքը 2012 թ. գնահատվել է ՀՀ Մշակույթի նախարարության կողմից շնորհված Մեսրոպ Մաշտոցի անվան ոսկե մեդալով։
Խորապես ցավում ենք Սեդա Դևեջյանի մահվան համար և վշտակցում ընտանիքին, հարազատներին ու ընկերներին:
Մարտի 28-ին, ժամը 17.00 - 19.00, ՀԱԻ «Բանագիտական քննարկումներ»-ի շրջանակում տեղի կունենա հետևյալ բանախոսությունը.
Տաթևիկ Շախկուլյան, ա.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտ, Կոմիտասի թանգարան ինստիտուտ «"Սասնա ծռեր" էպոսի երգվող հատվածները»։
Բանախոսությունը տեղի կունենա ՀԱԻ ընթերցասրահում։
Ս/թ. մարտի 12-ին, ժամը 15:00 ՀԱԻ «Ազգագրական քննարկումներ»-ի շրջանակում տեղի կունենա «Հայաստանի օտար տեղանուններն ու մեր այլալեզու ազգանունները» խորագրով բանախոսությունը․ բանախոս՝ պ․գ․թ․, ՀԱԻ Ազգագրության բաժնի վարիչ Սուրեն Հոբոսյան։
Բանախոսությունը տեղի կունենա ՀԱԻ ընթերցասրահում։
Ս/թ․ մարտի 23-ին գիտխորհրդի նիստում Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի (University Collage London (UCL)) Սալիմ Այկութ Օզթուրքը հանդես է գալու «Մեկուսացում կղզում․ ժամանակակից Ստամբուլում հայերի համայնք ստեղծելու գործընթացների մասին» զեկուցումով։
Քընալադայի՝ Ստամբուլի առավելապես հայերով բնակեցված կղզու բնակիչներն իրենց կղզին անընդհատ համեմատում են Մարմարա ծովի նույն կղզախմբում առկա մյուս կղզիների հետ։ Ըստ իրենց՝ տեղացի հույներով և հրեաներով բնակեցված այդ կղզիցներն ավելի գրավիչ են, քան իրենցը, ը իրենց կղզին թերզարգած է, ցածրակարգ և ոչ այդքան գրավիչ։ Նրանց «չստացված կղզու» մասին շեշտադրումները տարբեր ձևերով լույս են սփռում ցեղասպանությունից հետո Թուրքիայում ժամանակակից հայ համայնքի կազմավորման վրա։ Զեկուցման նպատակն է բացահայտել՝ ինչպես են կղզու մասին այս պատմություններն ազդում հայկական համայնքի վրա՝ փոխակերպելով կղզու ֆիզիկական տարածքը մտավոր տարածքի։ Այս զեկուցմամբ փորձ է արվում համադրել կղզու համայնքը Ստամբուլի ավելի լայնածավալ հայ բնակչության հետ։ Կքննարկվի կղզու համատեքստում թուրք ազգային կառուցակցման որևէ կոնկրետ վայրում հայերի կոլեկտիվ կապվածության շեշտադրումների վրա։
Զեկուցման լեզուն անգլերեն է, որը կուղեկցվի հայերեն թարգմանությամբ։
Այքութ Օզթյուրքը Փորձի փոխանակման իր նախագիծն իրականացնում է ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի Սփյուռքի հետազոտությունների բաժնում: Հայաստան-Թուրքիա Փորձի փոխանակման նախագիծն իրականացնում է Հրանտ Դինք հիմնադրամը Գյումրու երիտասարդական նախաձեռնությունների կենտրոնի հետ համատեղ՝ Միացյալ Թագավորության կառավարության Հակամարտությունների, կայունության և անվտանգության հիմնադրամի աջակցությամբ:
ԵԳԽ հերթական սեմինարի շրջանակներում ՀԱԻ աշխատակից Լուսինե Անգելուշը կներկայացնի «լեզվական քաղաքականություն» եզրույթի մեկնաբանությունը, Հայաստանում լեզվական քաղաքականության մշակման առաջին քայլերը, խորհրդային տարիներին ինքնուրույն լեզվական քաղաքականություն վարելու հնարավորությունները, արդի շրջանում լեզվական քաղաքականության խնդիրները և նոր մարտահրավերները, լեզվական հարաբերությունները կարգավորող օրենքների կիրառությունը, կրթական ոլորտում լեզվական քաղաքականությանը վերաբերող փոփոխվող քննարկումները և ժամանցի ոլորտի լեզվական կարգավորման խոչընդոտները։
Լեզվական քաղաքականությունը սահմանում է հաղորդակցային այս կամ այն նպատակի համար լեզվի, լեզվի գոյության ձևի, լեզվական միավորի ընտրությունը։
Լեզվական քաղաքականության ծրագրերը մշակվում են հասարակությունում լեզվական խնդիրների կարգավորման համար, իսկ տարածման ոլորտները ներառում են գիտությունը, կրթությունը, գրասենյակային աշխատանքը, զանգավածային հաղորդակցման միջոցները և այլն
Մարտի 14-ին, ժամը 14։00-ին տեղի կունենա Հին Հայաստանի հնագիտության բաժնի հերթական բանախոսությունը:
Բանախոս՝ Մկրտիչ Զարդարյան պ. գ. թ.
Թեմա՝ "Հնագիտական հուշարձանների գեոֆիզիկական (մագնետոգրամմային) հետազոտումն ու այդ մեթոդի հեռանկարները ( Արտաշատի օրինակով)։
Մարտի 14-ին, ՀԱԻ ընթերցասրահում տեղի կունենա Ճարտարապետական մոդելավորման գ/հ խմբի հերթական սեմինարը։
Թեման՝ «Ուրարտական և հին Հայաստանի պատի շարվածքները»
Ներկայացնող՝ պ.գ.թ։ Ամինիա Կանեցյան