Հայտարարություններ

ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտը և «Հազարաշեն» ազգաբանական հետազոտությունների հայկական կենտրոնը հրավիրում են մասնակցելու «Քաղաքական բռնությունները Հարավային Կովկասում խորհրդայնացումից մինչև 50-ական թթ. ##պատմություն, մշակույթ, հիշողություն» («Политические репрессии на Южном Кавказе от советизации до 1950-х гг.: история, культура, память»; «Political Repressions in South Caucasus from Sovietization to 1950s: History, Daily Life, Memory») թեմայով միջազգային գիտաժողովին՝ նվիրված ԽՍՀՄ քաղաքական բռնությունների 1937 թ.՝ «Մեծ տեռորի» 80-րդ տարելիցին: Գիտաժողովը կկայանա 2017 թ. հոկտեմբերի 25-26-ին:##

Չոր, 10/25/2017 - 12:00 - Հնգ, 10/26/2017 - 12:00

Գիտաժողովի ընդհանուր ակնարկ

2017 թ. լրանում է ԽՍՀՄ-ում ստալինյան բռնաճնշումների և քաղաքական հետապնդումների խորհրդանշական 1937թ.՝ «Մեծ տեռորի» 80-երրորդ տարելիցը: «Հարավային Կովկասի խորհրդային հանրապետությունները մինչև 50-ական թթ. և ԽՍՀՄ քաղաքական բռնությունները. պատմություն, մշակույթ, հիշողություն» գիտաժողովի նպատակը Հարավային Կովկասում 20-րդ դարի առաջին կեսում խորհրդային պատմության և ստալինիզմի շրջանի քաղաքական բռնությունների քննարկումն է: Գիտաժողովը նպատակ ունի մեկտեղել սովետական շրջանի ուսումնասիրության (sovietology) մեջ ներգրավված մասնագետներին տարբեր ոլորտներից՝ պատմաբանների, ազգագրագետների, սոցիոլոգների, մշակութաբանների, քաղաքական գործընթացների վերլուծաբանների և բոլոր շահագրգիռ հետազոտողներին:

Գիտաժողովի ընթացքում քննարկվելիք թեմաներ

• Հարավային Կովկասը 1920-1953 թթ.: Հայտնի և անհայտ էջեր
• Խորհրդահայ պատմագրություն. Հայաստանի խորհրդային շրջանի պատմության վերանայումը արխիվային փաստաթղթերի, բանավոր պատմությունների, այլ աղբյուրների, ԽՍՀՄ քաղաքական բռնությունների շուրջ արված նոր ուսումնասիրությունների լույսի ներքո
• 1937-38 թթ. «Մեծ տեռորը» Հարավային Կովկասի խորհրդային հանրապետություններում
• 1949 թ. հայերի աքսորը Հարավային Կովկասի Խորհրդային Հանրապետություններից և Կրասնոդարի երկրամասից
• Խորհրդային առօրյան քաղաքական բռնությունների պայմաններում
• Ստալինիզմի շրջանի տեռորի հիշողությունը և հուշարձանացումը:

Ամփոփագրերի ներկայացման պահանջներ

Զեկուցումները և համապատասխանաբար զեկուցումների ամփոփոգրերը (abstract) պետք է արտացոլեն վերոհիշյալ թեմաներից որևէ մեկի հարցադրումները: Ամփոփագրերը կարող են ներկայացվել հայերեն, անգլերեն կամ ռուսերեն լեզուներից որևէ մեկով՝ 300 բառի սահմաններում: Ամփոփագրերից զատ խնդրում ենք լրացնել գիտաժողովի հայտարարությանը կից ձևաթերթը:

Խնդրում ենք զեկուցման ամփոփագրերը և հայտատուի կողմից լրացված ձևաթերթը ներկայացնել մինչև սեպտեմբերի 29-ը info@iae.am էլեկտրոնային հասցեին՝ ավելացնելով sovietology բառը, կամ գիտաժողովի կազմկոմիտեի անդամներին հետևյալ հասցեներով. hkharatyan@gmail.com, gayashag@yahoo.com, gogstep@yahoo.com:

Մասնակցություն

Մասնակիցները կընտրվեն ներկայացված ամփոփագրերի հիման վրա: Մասնակցության, ինչպես նաև գիտաժողովի անցկացման կոնկրետ վայրի մասին կտեղեկացվի մինչև հոկտեմբերի 5-ը: Ընտրված մասնակիցները կհրավիրվեն ներկայացնելու զեկուցումներ (20 րոպե տևողությամբ): Ընտրված զեկուցումները գիտաժողովից հետո կհրատարակվեն:

Գիտաժողովի աշխատանքային լեզու

Գիտաժողովի աշխատանքային լեզուներն են հայերենը, անգլերենը և ռուսերենը:

Կազմակերպական խորհուրդ

Հրանուշ Խառատյան
Գայանե Շագոյան
Գոհար Ստեփանյան

Հայտաձև

Դասախոսությունը կներկայացնի Վրաստանի Շիդա Քարթլի մարզում իրականացվող վրաց-իտալական համատեղ հնագիտական ծրագրի արդյունքները՝ Առաջավոր Ասիա-Հարավային Կովկաս հնագույն փոխհարաբերությունների համատեքստում: Մասնավորապես Արադետիս Օրգորայում և Խաշուրի Նացագորայում իրականացվող վերջին պեղումների արդյունքնեը հնարավորություն են ստեղծում լրացնելու տեղական հասարակությունների զարգացման մասին առկա պատկերացումները՝ վաղ բրոնզից մինչև միջին և ուշ բրոնզի դարեր ընկած ժամանակահատվածում: Հատկապես կարևոր տվյալներ են ի հայտ եկել կուր-արաքսյան մշակույթի վերաբերյալ:

Ելենա Ռովան առաջավորասիական հնագիտության պրոֆեսոր է Վենետիկի Ca' Foscari համալսարանում: Նրա հետազոտությունների կիզակետում Առաջավոր Ասիայի հնագույն քաղաքակրթություններն են ուշ էնեոլիթի և բրոնզի դարերի ընթացքում (Ք.ա. IV-II հազ.)՝ հատկապես Հյուսիսային Միջագետք-Հարավային Կովկաս փոխհարաբերությունների համատեքստում: Նա դաշտային հետազոտություններ է իրականացրել Հյուսիսային Իրաքում (Թել Կարանա), Սիրիայում (Թել Լեյլան, Թել Բեյդար) և, սկսած 2009 թ., Վրաստանում (Նացարգորա, Օխերախեվի, Արադետիս Օրգորա):

Հանդիպման առաջին մասում կներկայացվի ու կքննարկվի Վանաձորում հայագիտական կենտրոն-ինստիտուտ հիմնելու նախագիծը, իսկ երկրորդ մասը դասախոսություն է` «Էպիկական երկվորյակներից մեկի հնագույն` բնիկ հայկական անվան վերականգնման և անձնանունների ստուգաբանության հարցերի շուրջ» խորագրով:

Հրաչ Մարտիրոսյանն իր կրթությունը ստացել է Հայաստանում, այնուհետև Եվրոպայում` ուսումնասիրելով հնդեվրոպաբանություն ու համեմատական լեզվաբանություն։ Լեյդենի համալսարանի PhD է, աշխատել է նաև Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիայում ու Միչիգանի համալսարանում, դասախոսել Օքսֆորդի, Քեմբրիջի, Սորբոնի, Միլանի, Պավիայի, Մոսկվայի և բազում այլ համալսարաններում։ Գրել է բնիկ հայկական ծագման բառամթերքի ստուգաբանական բառարան, իրանական ծագման անձնանունների ստուգաբանական բառարան, հայերենի պատմական հնչյունաբանություն ու ձևաբանություն և այլն։ Ակտիվ կերպով մասնակցում է Հայաստանի գիտակրթական կյանքին, իր ակտիվ մասնակցությունն է բերում Հայաստանյան գիտաժողովներին, Հայաստանում հինգ անգամ անցկացրել է հայագիտական արշավային դասընթացներ և այլն ։

Երիտասարդ գիտնականների 15-րդ միջազգային գիտաժողովի՝ «Հնագիտություն, ազգաբանություն, բանագիտություն. միջգիտակարգային մոտեցումներ» ամփոփագրերը հասանելի են ստորև

2017թ. հուլիսի 3-ին կյանքից հեռացավ բանագետ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Ալվարդ Սարուխանի Ղազիյանը:

Ա. Ղազիյանը (Ղազարյան) ծնվել է 1930 թ. դեկտեմբերի 13-ին Հայկական ԽՍՀ Իջևանի շրջանի Սարիգյուղում` Ղարաբաղից այստեղ տեղափոխված ընտանիքում: 1933թ. Ղազարյանները տեղափոխվել են Գանձակ (Կիրովաբադ): 1937 թ. նա ընդունվել և 1947թ. մեդալով ավարտել է քաղաքի №10 հայկական միջնակարգ դպրոցը: Նույն թվականին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի “Հայ բանասիրություն” բաժինը, որն ավարտել է գերազանցության դիպլոմով 1960 թ.` Ալթայի երկրամասի աքսորավայրից (1949-1956 թթ.) վերադառնալուց հետո:

1961 թ. հոկտեմբերին Ա. Ղազիյանն ընդունվել է ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հայ ժողովրդական բանահյուսության բաժինը, որտեղ աշխատել է մինչև կյանքի վերջ (2000-2009թթ.՝ բանահյուսության տեքստաբանության բաժնի վարիչ):

Ժողովրդագիտական իր գործունեությունը Ա. Ղազիյանը սկսել է նշանավոր բանագետ Արտաշես Նազինյանի ղեկավարությամբ: 1971թ. Ա. Ղազիյանը պաշտպանել է “Հայ ժողովրդական ռազմի և զինվորի երգեր” թեմայով թեկնածուական ատենախոսությունը` նվիրված հայոց երգային բանահյուսության՝ այդ տեսակի ժանրային առանձնահատկություններին, գաղափարական բովանդակությանն ու գեղարվեստաարտահայտչական միջոցների համալիր ուսումնասիրությանը (համահավաք բնագրերի հետ տպագրվել է 1989 թ.):

1983թ. “Հայ ազգագրություն և բանահյուսություն” մատենաշարով (հ. 15, “Արցախ”) լույս է տեսել Ա. Ղազիյանի՝ Արցախից 1970-ական թվականներին գրի առած հեքիաթների, զրույցների, մանրապատում-զվարճախոսությունների, ավանդությունների, երգերի, մականունների, ասութաբանական բանահյուսության նմուշները, նրա կազմած հայ մշակույթի նշանավոր երախտավոր Գ. Սրվանձտյանի երկերի առաջին հատորը:

Հայ բանահյուսական մշակույթի գրառման և արժևորման ոլորտում կարևոր երևույթ է Ա. Ղազիյանի և Ս. Վարդանյանի հավաքած, կազմած և հրատարակած “Բաքվի հայոց բանահյուսությունը” ժողովածուն (2004 թ.): Այս աշխատության շնորհիվ բաքվահայերի բանավոր ավանդությունն առաջին անգամ դրվել է գիտական շրջանառության մեջ` հնարավորություն ընձեռելով մեզանում եղած բանահյուսական նյութն ամբողջացնելու, զուգադրելու, նորագույն խնդիրներ առաջ քաշելու և հետազոտելու ուղղությամբ:

Ժողովրդին իր ակունքներին վերադարձնելու առումով ցուցանշական են Ա. Ղազիյանի “Պ. Սևակի “Անլռելի զանգակատան” բանահյուսական հենքը” (1973), “Ղարաբաղի զվարճախոս Պըլ-Պուղին” (1978), “Հայ ժողովրդական սնահավատական զրույցների դասակարգման հարցի շուրջ” (1983), “Устное народно-поэтическое творчество” (1990), “Сасна црер. армянский героический эпос” (1976), “Гардманк. историко-этнографический очерк” (1992), “Հնագույն մի սովորության արձագանքները հայ բանահյուսության մեջ” (1977), “Ականատեսը Վան քաղաքի քսանամյա անցքերի մասին 1877-1897 թթ.” (1990), “Административный передел внутренних границ Закавказья” (2000), “Ազատագրական պայքարի արտացոլումն արցախահայոց բանահյուսության մեջ” (1995) և այլ հոդվածներ ու հրապարակումներ:

Այս ամենով հանդերձ՝ բանագետ Ա. Ղազիյանի ուշադրության կենտրոնում էին նաև Հայաստանի ռազմավարության տնտեսական խնդիրներն ու գիտական ժառանգության պատմագիտական մեծ արժեք ներկայացնող կարևոր ձեռագրերը, որոնց տպագրությունն ամփոփված է Ա. Ղազիյանի և Ա. Քալանթարյանի կազմած թիվ 1 և 2 “Վավերագրերում” (1999, 2001):

Ա. Ղազիյանի աշխատությունների նշանակալից բաժինը վերաբերում է Արցախի ոչ նյութական մշակութային ժառանգությանն ու պատմությանը: Արցախյան ազատամարտի տարիներին նա լծվել է հարկադրական համրության մատնված արխիվային փաստաթղթերի հայտնաբերմանն ու լուսաբանմանը և գործնական աջակցությամբ օժանդակել է արցախահայությանը (Ս. Միրզոյան, Ա. Ղազիյան, “Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում 1918-1920 թթ.” (2003): Մեր ժողովրդի պատմության դժվարին խնդիրներին առնչվող այդ կարևորագույն փաստաթղթերը Ա. Ղազիյանը տարիներ շարունակ պրպտել, ծանոթագրել և դարձրել է հասարակության սեփականությունը:

Ա. Ղազիյանը ընդգծված քաղաքացիական պարտքի գիտակցության տեր անձնավորություն էր, նրա համար առաջնայինը պետության, հասարակության, աշխատանքի շահն էր: Բանագետը հեղինակել է յոթ տասնյակից ավելի գիտական, լրագրային հոդվածներ, գրախոսականներ, հրապարակումներ: Հատկապես ուշադրության են արժանի նշանավոր հայագետ-բանագետներին, հայազգի ռազմական անվանի գործիչներին նվիրված նրա հոդվածները (Գ. Սրվանձտյան, Ե. Լալայան, Խ. Դադյան, Քաջբերունի, Մ. Միանսարյան, Ա. Կիսիբեկյան, զորավարներ Մ. Լորիս-Մելիքյան, Հ. Լազարյան, Ա. Տեր-Ղուկասյան, ծովակալ Լ. Սերեբրյակով, Ս. Կուկունյան, գնդապետ Հ. Մազմանյան և այլք): Ուշագրավ է բազմավաստակ գիտնական-բանագետ Ս. Հարությունյանի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված “Կենսամատենագիտությունը” (2003):

Ա. Ղազիյանը կատարել է նաև թարգմանական աշխատանքներ: 1989 թ. “Հայաստան” հրատարակչությունը լույս է ընծայել ռուսերենից նրա թարգմանած “Աֆորիզմներ” ծավալուն ժողովածուն, 1998թ.` Լ. Մելիք-Շահնազարյանի “Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունները Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության խաղաղ բնակչության դեմ” աշխատության հայերեն թարգմանությունը, որը Ադրբեջանին պատասխանատվության ենթարկելու առաջին փորձն էր գրքի հեղինակի կողմից:

2012թ. Մոսկվայի «Наука» հրատարակչությունը “Ժողովուրդներ և մշակույթներ” մատենաշարով լույս է ընծայել «Армяне» (Հայեր) ժողովածուն (648 էջ), որտեղ հայ ժողովրդական հեքիաթների, ծիսական, ինչպես նաև ռազմի ու զինվորի երգերի մասին վերլուծությունները պատկանում են Ա. Ղազիյանի գրչին:

2015թ. Ա. Ղազիյանը հրատարակել է «Արևմտահայոց պայքարի Արցախի զավակները» աշխատությունը, որը նվիրված է 19-րդ դարի վերջին տասնամյակներում, բալկանյան ժողովուրդների օրինակով, Արևմտյան Հայաստանում ծավալված ազատագրական պայքարին գործուն մասնակցություն ունեցած, Արցախ աշխարհում ծնված ու կրթություն ստացած անհատներին:

1966թ. ի վեր Ա. Ղազիյանն իր հայրենի եզերքի անվանի բանահավաքներից էր: Նա Ղարաբաղից և հարակից շրջաններից գրի է առել արժեքավոր բանահյուսական հարուստ նյութեր:

Ա. Ղազիյանը 1994թ.-ից ԼՂՀ գրողների միության անդամ էր, 1988թ.-ից՝ “Արցախ” հայրենակցական միության անդամ:

Ա. Ղազիյանը լուրջ ներդրում ունի հայկական հեքիաթների գիտական հրատարակության և դրանց` ըստ միջազգային սյուժեների դասակարգման գործում: Նա կազմել և հրատարակել է “Հայ ժողովրդական հեքիաթներ” գիտական հրատարակության 13-րդ (Մուշ-Տարոն, 1985), 14-րդ (Վան-Վասպուրական, 1999) և 16-րդ (Վան-Վասպուրական, 2009) հատորները` օժտված համապատասխան գիտական ծանոթագրություններով:

Ճանաչված բանագետի, իր հայրենիքի և ժողովրդի վաղվա օրով մտահոգ ազնիվ քաղաքացու հիշատակը միշտ վառ կմնա նրա հարազատների, գործընկերների և ճանաչողների սրտերում:

ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունք

ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ

2017 թ․-ի հունիսի 27-ին ժամը 14։00-ին ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտում գործող ԲՈՀ-ի 007 հնագիտության և ազգագրության մասնագիտական խորհրդում (հասցեն՝ Երևան-0025, Չարենցի 15) կայանալու է Ադամյան Սուսաննա Խաչատուրի «Մեսրոպ Արքեպիսկոպոս Սմբատյանցի վիմագրական գործունեությունը» Է.00.03 - ‹‹Հնագիտություն›› մասնագիտությամբ պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանի հայցման ատենախոսության պաշտպանությունը:

Ատենախոսությանը կարելի է ծանոթանալ ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գրադարանում։

Մասնագիտական խորհուրդ

2017 թ․-ի հունիսի 13-ին ժամը 14։00-ին ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտում գործող ԲՈՀ-ի 007 հնագիտության և ազգագրության մասնագիտական խորհրդում (հասցեն՝ Երևան-0025, Չարենցի 15) կայանալու է Հովսեփյան Ռուբեն Լեոնիդի «Միջնադարյան Արցախի գյուղատնտեսական մշակույթն ըստ Տիգրանակերտի պեղումների նյութերի» Է.00.03 - ‹‹Հնագիտություն›› մասնագիտությամբ պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանի հայցման ատենախոսության պաշտպանությունը:

Ատենախոսությանը կարելի է ծանոթանալ ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գրադարանում։

Մասնագիտական խորհուրդ

ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի կողմից իրականացվում են մի քանի տասնյակ գիտական ծրագրեր հնագիտության, ազգաբանության և բանագիտության ոլորտներում: Ինստիտուտում աշխատում են շուրջ երկու հարյուր մասնագետներ վերոհիշյալ ոլորտներից: Աշխատակիցների կողմից և ինստիտուտի գլխավորությամբ ամեն տարի հրատարակվում են հարյուրավոր հոդվածներ, գիտաժողովների նյութեր, գրքեր և այլ գիտական նյութեր: Ինստիտուտում արդեն առօրեական են դարձել վերոհիշյալ ոլորտներում կատարված հետազոտությունների արդյունքներն հանրայնացնող և քննարկող գիտաժողովները, սեմինարները, ատենախոսությունների պաշտպանությունները և այլ գիտական միջոցառումներ: Կատարվող հետազոտությունների արդյունքները և ինստիտուտի գործունեությունը հանրայնացնելու համար վերջինս կարիք ուներ սեփական օնլայն տիրույթի:

ՀԱԻ աշխատակիցների նախագծով և Հարավային Կովկասի Ամերիկյան Հետազոտական Ինստիտուտի (ARISC) ֆինանսական օժանդակությամբ պատրաստվել է ինստիտուտի պաշտոնական վեբ-կայքը՝ iae.am: Պատրաստված կայքի կառուցվածքը ինստիտուտի կառուցվածքի արտացոլանքն է վիրտուալ տիրույթում: Կայքից կարելի է տեղեկություն ստանալ ինստիտուտում կայանալիք և վերջին մի քանի տարիների ընթացքում կայացած միջոցառումների (գիտաժողովներ, սեմինարներ, դասախոսություններ և այլն) մասին, ծանոթանալ ինստիտուտի կառուցվածքին, առանձին բաժիններում և գիտական խմբերում կատարվող աշխատանքներին, աշխատակազմին, առանձին գիտաշխատողների մասնագիտական գործունեությանը և հրատարակություններին: Կայքը ունի շտեմարան, որը պարբերաբար համալրվում է ինստիտուտի կողմից հրատարակված աշխատանքներով: Կայքին զուգահեռ գործում է ինստիտուտի Ֆեյսբուքյան հարթակը․ ինստիտուտի գործունեությամբ հետաքրքրվող օգտատերերը կարող են հետևել վերջինիս Ֆեյսբուքյան էջին և բաժանորդագրվել կայքի նորություններին:

ՀԱԻ ԵԳԽ-ն շարունակում է գիտաշխատողների հետազոտություններին և հրատարակություններին նվիրված սեմինարների շարքը:
Փետրվարի 17-ին, ժամը 15:00-ին վիմագրության բաժնի ավագ գիտաշխատող, պ.գ.թ. Արսեն Հարությունյանը ներկայացնելու է իր «Վաղարշապատ. վանքերը և վիմական արձանագրությունները» գիրքը (Խմբագիր՝ Գագիկ Գ. Սարգսյան, Ս. Էջմիածին, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի հրատ., 2016, 548 էջ + 5 ներդիր):

2017թ. հուլիսի 3-ին կյանքից հեռացավ բանագետ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Ալվարդ Սարուխանի Ղազիյանը:

Ա. Ղազիյանը (Ղազարյան) ծնվել է 1930 թ. դեկտեմբերի 13-ին Հայկական ԽՍՀ Իջևանի շրջանի Սարիգյուղում` Ղարաբաղից այստեղ տեղափոխված ընտանիքում: 1933թ. Ղազարյանները տեղափոխվել են Գանձակ (Կիրովաբադ): 1937 թ. նա ընդունվել և 1947թ. մեդալով ավարտել է քաղաքի №10 հայկական միջնակարգ դպրոցը: Նույն թվականին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի “Հայ բանասիրություն” բաժինը, որն ավարտել է գերազանցության դիպլոմով 1960 թ.` Ալթայի երկրամասի աքսորավայրից (1949-1956 թթ.) վերադառնալուց հետո:

1961 թ. հոկտեմբերին Ա. Ղազիյանն ընդունվել է ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հայ ժողովրդական բանահյուսության բաժինը, որտեղ աշխատել է մինչև կյանքի վերջ (2000-2009թթ.՝ բանահյուսության տեքստաբանության բաժնի վարիչ):

Ժողովրդագիտական իր գործունեությունը Ա. Ղազիյանը սկսել է նշանավոր բանագետ Արտաշես Նազինյանի ղեկավարությամբ: 1971թ. Ա. Ղազիյանը պաշտպանել է “Հայ ժողովրդական ռազմի և զինվորի երգեր” թեմայով թեկնածուական ատենախոսությունը` նվիրված հայոց երգային բանահյուսության՝ այդ տեսակի ժանրային առանձնահատկություններին, գաղափարական բովանդակությանն ու գեղարվեստաարտահայտչական միջոցների համալիր ուսումնասիրությանը (համահավաք բնագրերի հետ տպագրվել է 1989 թ.):

1983թ. “Հայ ազգագրություն և բանահյուսություն” մատենաշարով (հ. 15, “Արցախ”) լույս է տեսել Ա. Ղազիյանի՝ Արցախից 1970-ական թվականներին գրի առած հեքիաթների, զրույցների, մանրապատում-զվարճախոսությունների, ավանդությունների, երգերի, մականունների, ասութաբանական բանահյուսության նմուշները, նրա կազմած հայ մշակույթի նշանավոր երախտավոր Գ. Սրվանձտյանի երկերի առաջին հատորը:

Հայ բանահյուսական մշակույթի գրառման և արժևորման ոլորտում կարևոր երևույթ է Ա. Ղազիյանի և Ս. Վարդանյանի հավաքած, կազմած և հրատարակած “Բաքվի հայոց բանահյուսությունը” ժողովածուն (2004 թ.): Այս աշխատության շնորհիվ բաքվահայերի բանավոր ավանդությունն առաջին անգամ դրվել է գիտական շրջանառության մեջ` հնարավորություն ընձեռելով մեզանում եղած բանահյուսական նյութն ամբողջացնելու, զուգադրելու, նորագույն խնդիրներ առաջ քաշելու և հետազոտելու ուղղությամբ:

Ժողովրդին  իր ակունքներին վերադարձնելու առումով ցուցանշական են Ա. Ղազիյանի “Պ. Սևակի “Անլռելի զանգակատան” բանահյուսական հենքը” (1973),  “Ղարաբաղի զվարճախոս Պըլ-Պուղին” (1978), “Հայ ժողովրդական  սնահավատական  զրույցների դասակարգման հարցի շուրջ” (1983), “Устное народно-поэтическое творчество” (1990), “Сасна црер. армянский героический эпос” (1976), “Гардманк. историко-этнографический очерк” (1992), “Հնագույն մի սովորության արձագանքները հայ բանահյուսության մեջ” (1977), “Ականատեսը Վան քաղաքի քսանամյա անցքերի մասին 1877-1897 թթ.” (1990), “Административный передел внутренних границ Закавказья” (2000), “Ազատագրական պայքարի արտացոլումն արցախահայոց բանահյուսության մեջ” (1995) և այլ հոդվածներ ու հրապարակումներ:  

Այս ամենով հանդերձ՝ բանագետ Ա. Ղազիյանի ուշադրության կենտրոնում էին նաև Հայաստանի ռազմավարության տնտեսական խնդիրներն ու գիտական ժառանգության պատմագիտական մեծ արժեք ներկայացնող կարևոր ձեռագրերը, որոնց տպագրությունն ամփոփված է Ա. Ղազիյանի և Ա. Քալանթարյանի կազմած թիվ 1 և 2 “Վավերագրերում” (1999, 2001):

Ա. Ղազիյանի աշխատությունների նշանակալից բաժինը վերաբերում է Արցախի ոչ նյութական մշակութային ժառանգությանն ու պատմությանը: Արցախյան ազատամարտի տարիներին նա լծվել է հարկադրական համրության մատնված արխիվային փաստաթղթերի հայտնաբերմանն ու լուսաբանմանը և գործնական աջակցությամբ օժանդակել է արցախահայությանը (Ս. Միրզոյան, Ա. Ղազիյան, “Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում 1918-1920 թթ.” (2003): Մեր ժողովրդի պատմության դժվարին խնդիրներին առնչվող այդ կարևորագույն փաստաթղթերը Ա. Ղազիյանը տարիներ շարունակ պրպտել, ծանոթագրել և դարձրել է հասարակության սեփականությունը:

Ա. Ղազիյանը ընդգծված քաղաքացիական պարտքի գիտակցության տեր անձնավորություն էր, նրա համար առաջնայինը պետության, հասարակության, աշխատանքի շահն էր:  Բանագետը հեղինակել է յոթ տասնյակից ավելի գիտական, լրագրային հոդվածներ, գրախոսականներ, հրապարակումներ: Հատկապես ուշադրության են արժանի նշանավոր հայագետ-բանագետներին, հայազգի ռազմական անվանի գործիչներին նվիրված նրա հոդվածները (Գ. Սրվանձտյան, Ե. Լալայան, Խ. Դադյան, Քաջբերունի, Մ. Միանսարյան, Ա. Կիսիբեկյան, զորավարներ Մ. Լորիս-Մելիքյան, Հ. Լազարյան, Ա. Տեր-Ղուկասյան, ծովակալ Լ. Սերեբրյակով, Ս. Կուկունյան, գնդապետ Հ. Մազմանյան և այլք): Ուշագրավ է բազմավաստակ գիտնական-բանագետ Ս. Հարությունյանի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված “Կենսամատենագիտությունը” (2003):

Ա. Ղազիյանը կատարել է նաև թարգմանական աշխատանքներ:  1989 թ. “Հայաստան” հրատարակչությունը լույս է ընծայել ռուսերենից նրա թարգմանած “Աֆորիզմներ” ծավալուն ժողովածուն, 1998թ.` Լ. Մելիք-Շահնազարյանի “Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունները Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության խաղաղ բնակչության դեմ” աշխատության հայերեն թարգմանությունը, որը Ադրբեջանին պատասխանատվության ենթարկելու առաջին փորձն էր գրքի հեղինակի կողմից:

2012թ. Մոսկվայի «Наука» հրատարակչությունը “Ժողովուրդներ և մշակույթներ” մատենաշարով լույս է ընծայել «Армяне» (Հայեր) ժողովածուն (648 էջ), որտեղ հայ ժողովրդական հեքիաթների, ծիսական, ինչպես նաև ռազմի ու զինվորի երգերի մասին վերլուծությունները պատկանում են Ա. Ղազիյանի գրչին:

2015թ. Ա. Ղազիյանը հրատարակել է «Արևմտահայոց պայքարի Արցախի զավակները» աշխատությունը, որը նվիրված է 19-րդ դարի վերջին տասնամյակներում, բալկանյան ժողովուրդների օրինակով, Արևմտյան Հայաստանում ծավալված ազատագրական պայքարին գործուն մասնակցություն ունեցած, Արցախ աշխարհում ծնված ու կրթություն ստացած անհատներին:

1966թ. ի վեր Ա. Ղազիյանն իր հայրենի եզերքի անվանի բանահավաքներից էր: Նա Ղարաբաղից և հարակից շրջաններից գրի է առել արժեքավոր բանահյուսական հարուստ նյութեր:

Ա. Ղազիյանը 1994թ.-ից ԼՂՀ գրողների միության անդամ էր, 1988թ.-ից՝ “Արցախ” հայրենակցական միության անդամ:

Ա. Ղազիյանը լուրջ ներդրում ունի հայկական հեքիաթների գիտական հրատարակության և դրանց` ըստ միջազգային սյուժեների դասակարգման գործում: Նա կազմել և հրատարակել է “Հայ ժողովրդական հեքիաթներ” գիտական հրատարակության 13-րդ (Մուշ-Տարոն, 1985), 14-րդ (Վան-Վասպուրական, 1999) և 16-րդ (Վան-Վասպուրական, 2009) հատորները` օժտված համապատասխան գիտական ծանոթագրություններով:

Ճանաչված բանագետի, իր հայրենիքի և ժողովրդի վաղվա օրով մտահոգ ազնիվ քաղաքացու հիշատակը միշտ վառ կմնա նրա հարազատների, գործընկերների և ճանաչողների սրտերում:

ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունք

ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ

Լույս է տեսել անվանի վիմագրագետ Սեդրակ Բարխուդարյանի կազմած և ցարդ անտիպ «ԴԻՎԱՆ ՀԱՅ ՎԻՄԱԳՐՈՒԹՅԱՆ» մատենաշարի հերթական՝ տասներորդ հատորը (խմբագրությամբ՝ պատմ. գիտ. թեկնածուներ Գագիկ Սարգսյանի և Արսեն Հարությունյանի, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2017, 212 էջ, 200 լուսանկար): Այն ամփոփում է ՀՀ Շիրակի մարզի պատմաճարտարապետական հուշարձաններից ընդօրինակված 190 արձանագրություն, որոնցից ավելի քան 80-ն առաջին անգամ է հրատարակվում: Հատորը համալրվել է բազմաթիվ նորահայտ արձանագրություններով, վիմագրերի ժամանակագրական աղյուսակով և անվանացանկերով:

Դասախոսությունը նվիրված է լինելու մշակութային մարդաբանության ձևավորմանը Լեհաստանում, դրա զարգացմանն ու հիմնարար միտումներին:

Մշակութային մարդաբանությունն այն հումանիտար գիտություններից է, որ ուսումնասիրում է մարդուն և մշակույթը, ինչպես նաև դրանց փոխհարաբերությունները: Դասախոսության հիմնական նպատակը լինելու է բացահայտել այդ գիտակարգի զարգացման հիմնական ճանապարհները Լեհաստանում, ինչպես նաև ցույց տալ դրա փոխհարաբերությունը համաշխարհային մարդաբանության հետ: Կներկայացվեն մարդաբանության զարգացման երեք էտապներ: Առաջին՝ Լուսավորության ժամանակաշրջանի և ոչ եվրոպական մշակույթների ազդեցությունը Լեհաստանում մշակութային մարդաբանության գիտակարգի ձևավորման վրա, վերջինիս ճակատագիրը Լեհաստանի սոցիալաիստական ժամանակահատվածում, ինչպես նաև մարդաբանությունը ժամանակակից Լեհաստանում: Հիմնական ուշադրությունը կհատկացվի Լեհաստանում ժամանակակից մարդաբանական հետազոտությունների վրա, որոնք կարող են ցուցիչներ լինել այս գիտակարգի ինքնության զարգացման համար: Մշակութային մարդաբանության ձևավորման վրա ազդել է ոչ միայն իր սեփական պատմությունը, այլև՝ ինչպես է այն բարձրաձայնում տարբեր խնդիրների մասին, ինչ տեսություններ է ներկայացնում հասարակական զարգացման համար և ինչ ինստիտուցիոնալ կապեր է հաստատում այլ հումանիտար գիտակարգերի հետ: Հատկապես հետաքրքիր է դրա ազդեցությունը Լեհաստանում ձևավորված մարդաբանության ավանդույթի և կոսմոպոլիտ մշակույթի հետ համաձայնության կազմակերպման տեսանկյունից:

Ադամ Պոմիեչինսկի – դոկտոր պրոֆեսոր, աշխատում է Պոզնանի Ադամ Միցկիևիչի անվան էթնոլոգիայի և մշակութային մարդաբանության ինստիտուտում: Հանդիսանում է Լեհաստանի գիտությունների ակադեմիայի էթնոլոգիական գիտությունների կոմիտեի անդամ: Հիմնական հետաքրքրություններն են ժամանակակից մարդաբանությունը, ժամանակակից սոցիալական շարժումները, ինչպես նաև քաղաքային մարդաբանությունը:

Polska antropologia kulturowa: historia i współczesność Wykład poświęcony będzie antropologii kulturowej ukształtowanej w polskim kontekście narodowym. Antropologia kulturowa jest jedną z nauk o kulturze i o człowieku. Zasadniczym celem wykładu będzie przedstawienie rozwoju tej dyscypliny w Polsce oraz jej związków z antropologią światową. Omówione zostaną trzy etapy rozwoju badań antropologicznych: od oświeceniowych fascynacji polską kulturą ludową i kulturami pozaeuropejskimi zapowiadającymi powstanie nowej dyscypliny na ziemiach polskich, po losy antropologii kulturowej w czasach komunistycznych oraz czasy współczesne. W procesie kształtowania się antropologii kulturowej w Polsce szczególna uwaga poświęcona zostanie współczesnym kierunkom badań, które mogą zostać uznane za ważne dla tożsamości tej dyscypliny. O jej obecnym kształcie decyduje nie tylko jej historia, ale także podejmowana przez nią problematyka, teoria społeczna rozwijana przez poszczególnych badaczy i ośrodki etnologiczne, zaplecze instytucjonalne, relacje z innymi naukami społecznymi i humanistycznymi oraz znaczenie społeczne. Tak zarysowana problematyka wpisuje się w ogólną dyskusję nad narodowymi tradycjami antropologicznymi oraz kosmopolitycznymi uwarunkowaniami tej dyscypliny.

Adam Pomieciński – profesor nadzwyczajny, doktor habilitowany, pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk. Interesuje się antropologią współczesności, antropologią ruchów społecznych i etnologią miasta.