ՀՀ ԳԱԱ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԱԶԳԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ - Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին https://iae.am/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia hy Ժամանակակից Հայաստանի տարածքից դուրս հայտնաբերված անտիկ հուշարձանների պատմահնագիտական ուսումնասիրություն https://iae.am/hy/AnticOut <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">19-րդ դարի վերջին քառորդից սկսած մինչև մեր օրերը Մեծ Հայքի տարածքում կատարվել են հսկայածավալ հնագիտական աշխատանքներ: Կուտակվել է վիթխարի աղբյուրագիտական կարևոր նշանակություն ունեցող ստուգախոս նյութ: Չնայած այս հանգամանքին՝ միայն Մեծ Հայքի մեկ տասներորդ մասը հանդիսացող ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության տարածքի անտիկ շրջանի հնագիտական հուշարձաններնեն ուսումնասիրվել: Արևմտյան Հայաստանի /ներկայիս Թուրքիա/, Իրանի /Պարսկահայք/, Ադրբեջանի /Կուրի աջափնյակ, Մուղան և Նախիջևան/, Վրաստանի /Գուգարք/ տարածքներում հայտնաբերված Մեծ Հայքի անտիկ շրջանի հնագիտական հուշարձանները ներկայացվում են իրականության հետ ոչ մի աղերս չունեցող որպես առանձին հնագիտական մշակույթների տարրեր և կապվում են ուրարտական, իրանական, աղվանական, քարթվելական էթնոսների հետ: Ձեռնարկվելիք հետազոտության նպատակը վերը հիշատակված տարածաշրջանների հնագիտական հուշարձանների համակողմանի ուսումնասիրությունն է վերջիններիս պատմական համատեքստի շրջանակներում:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/armennakhshqaryan"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Արմեն Նախշքարյան</span></span></a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 16:15:26 +0000 Ռոման Հովսեփյան 182 at https://iae.am https://iae.am/hy/AnticOut#comments Արտաշատ մայրաքաղաքի երրորդ նորահայտ արխիվը https://iae.am/hy/ArtashatArchive <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">2013 թ. Արտաշես Առաջինի (մ.թ.ա. 189-160 թթ.) կառուցած Ապոլոնի տաճարից 90 մ. հեռավորության վրա գտնվող երկու սենյակից բաղկացած բաղնիքի հարավ-արևելյան կողմում բացված համակառույցի սենյակներից մեկի հարավային որմի վերին հատվածում, հրդեհի մոխրի և ածուխի միջից հայտ են եկել ուշ անտիկ ժամանակաշրջանի արխիվի գոյությունը հավաստող կնքադրոշմներ: Արտաշատից հայտնաբերված երրորդ արխիվի կնքադրոշմները պարսից շահնշահերի դիմապատկերներով են, արևի գնդաձև նշանով, երբեմն ճառագայթներով, իշխանավորների պատկերով, պահլավերեն և հունարեն արձանագրություններով: Հունարեն արձանագրություններով կնքադրոշմերն  ակներևաբար սիրիական են: Կնքադրոշմների թիվը 850 է: Ընթեռնելի են միայն  760-ը: Մովսես Խորենացին իր երկերի էջերում հիշատակում է  անտիկ շրջանի մի քանի` պալատական, տաճարական, հարկային արխիվներ: Արտաշատի նորահայտ արխիվը ակներևաբար տաճարականի մի հատվածն է: Արխիվը ինքստինքյան վկայում է  քաղաքի գործարար աշխույժ կյանքի, զարգացած վավերագրերի գրառման կատարելագործված ձևերի մասին:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ուսումնասիրության խնդիր է պարզել Արտաշատի արխիվի կապերը, բացի Սասանյան Պարսկաստանից նաև այլ երկրների հետ ունեցած աղերսների մասին:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%B4%D5%AF%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%B9-%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6-1973"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Մկրտիչ Զարդարյան</span></span></a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 16:13:13 +0000 Ռոման Հովսեփյան 180 at https://iae.am https://iae.am/hy/ArtashatArchive#comments Տաշիրի անտիկ մշակույթն ըստ Դեբեդի ավազանի հնագիտական համալիրների տվյալների https://iae.am/hy/tashir <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Տաշիր պատմա-աշխարհագրական շրջանի անտիկ հնագիտությունը դեռևս չի ենթարկվել խորացված, մասնագիտական ուսումնասիրության։ Սույն թեմայի նպատակն է Լոռի–Փամբակի տարածքի մ. թ. ա. VI – մ. թ. V դդ-ի հնագիտական հուշարձանների պեղումների արդյունքում հայտնաբերված յուրօրինակ նյութերի մանրամասն հետազոտությունը Աշխատանքը հիմնվում է ինչպես գիտական շրջանառության մեջ արդեն իսկ առկա տվյալների (Լոռի–Բերդ, Կուրթան, Լեռնապատ և այլն), այնպես էլ վերջին տարիներին մեր մասնակցությամբ պեղված հնավայրերից հայտնաբերված և դեռևս չհրատարակված նյութերի վրա (Թեղուտ, Թագավորանիստ և այլ)</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/ruzanpalajyan"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ռուզան Փալանջյան</span></span></a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 15:59:17 +0000 Ռոման Հովսեփյան 170 at https://iae.am https://iae.am/hy/tashir#comments Դվինը անտիկ ժամանակաշրջանում https://iae.am/hy/DvinAntic <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Մ.թ.ա. III հազարամյակից միչև XIII դարն ընդգրկող բազմաշերտ Դվին հնավայրի անտիկ ժամանակաշրջանի մշակութային շերտի բնութագիրը կներկայաց­վի 2011-2015 թթ. պեղումների արդյունքների ուսումնասիրու­թյամբ: Պեղում­ներով բացահայտված հնագիտական փաստացի նյութի համեմատական վերլուծությամբ կլուսաբանվի Դվինի անտիկ շրջանի շերտագրական պատկերը: Տվյալ հետազոտությունը կնպաստի Դվին հնավայրի պատմության ամբողջական նկարա­գրի վերականգմանը:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A5-%D6%84%D5%B8%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6-1972"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Գայանե Քոչարյան</span></span></a></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 15:56:59 +0000 Ռոման Հովսեփյան 169 at https://iae.am https://iae.am/hy/DvinAntic#comments Անտիկ Հայաստանի արտաքին առևտուրը ըստ հնագիտական և դրամագիտական տվյալների (Ք. ա. VI- Ք. հ. V դդ.) https://iae.am/hy/anticarevtur <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Առաջարկվող թեմատիկ ուսումնասիրությունը նպատակամղված է Հայաստանի անտիկ դարաշրջանի արտաքին առևտրի հետազոտմանը, հիմնված երկրի պատմական տարածքից հայտնաբերված հնագիտական, դրամագիտական և այլ նյութական փաստերի ողջ համալիրի վրա։ Սրանց զուգահեռ, աշխատանքում քննվում նաև հիմնախնդրին առնչվող աղբյուրագիտական (հայկական, հունա-հռոմեական և այլ) և պատմա-աշխարհագրական վկայությունները։</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Տվյալների բազմազանությունն ու բնույթը հնարավորություն են ընձեռում դիտարկելու անտիկ Հայաստանի տնտեսության այս կարևոր ոլորտը ժամանակագրական (փուլային) և առևտրի մասնաճյուղային առանձնահատկությունների ողջ լայնույթում։ Ինչպես բերվող նյութական տվյալների, այնպես էլ բուն թեմատիկայի տեսանկյունից, տվյալ ուսումնասիրությունը՝ նորույթ է հայագիտության և առհասարակ անտիկ հնագիտության շրջանակներում։</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%B4%D5%AF%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%B9-%D5%A6%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6-1973" style="box-sizing: border-box; color: rgb(42, 104, 175); text-decoration: none; transition: all 0.2s ease-in-out; font-family: arialun; font-size: 14px; line-height: 20.3px; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial;">Մկրտիչ Զարդարյան</a></span></span></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 15:55:43 +0000 Ռոման Հովսեփյան 168 at https://iae.am https://iae.am/hy/anticarevtur#comments Արմավիրը վաղ անտիկ դարաշրջանում (մ. թ. ա 6-3-րդ դարեր) https://iae.am/hy/ArmavirAntic <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Արմավիր հուշարձանի երկարամյա ուսումնասիրության ընթացքում կուտակված տարբեր դարաշրջանների նյութերը հնարա­վորություն  են  ընձեռում հետազոտելու փաստագրված յուրաքանչյուր դարաշրջանի մշակութային ժառանգությունը:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">2016–2020 թթ. համար նախատեսված թեման կատարվելու է նախկինում բացահայտված նյութերի և նորագույն գտածոների, ինչպես նաև վերջին տարիների պեղումների շնորհիվ կատարված որոշակի շերտագրական ճշգրտումների ու աղբյուրագիտական հաղորդումների համալիր ընդգրկմամբ։</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Վեր են հանվելու քաղաքային կյանքի զարգացման երկարատև ուղի անցած Անտիկ Արմավիրի վարչական, տնտեսական, պաշտամունքային, մշակույթային բնութագրերը:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Քննվելու է Արմավիրի՝ ավանդական պաշտամունքային կենտրոնի և առաջին ազգային պետության մայրաքաղաքի մշակութային կերպարը նշված ժամանակագրական սահմաններում, բարձրացվելու է նրա ներդրումը Հայաստանում  քաղաքային մշակույթի ձևավորման  խնդրում:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%A1-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6-1966" style="box-sizing: border-box; color: rgb(65, 135, 209); text-decoration: none; transition: all 0.2s ease-in-out; outline: none; outline-offset: -2px; font-family: arialun; font-size: 14px; line-height: 20.3px; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial;">Ինեսա Կարապետյան</a></span></span></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 15:54:01 +0000 Ռոման Հովսեփյան 167 at https://iae.am https://iae.am/hy/ArmavirAntic#comments Անտիկ Հայաստանի գեղարվեստական մշակույթը. ուղղություն և ոճ https://iae.am/hy/anticgeghmshak <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-body field-type-text-with-summary field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Ծրագրվող աշխատանքը նպատակ ունի ուսումնասիրելու անտիկ Հայաստանի գեղարվեստական մշակույթում առկա ոճական հոսանքներն ու ուղղությունները: Աշխատանքը կատարվելու է ժամանակագրական բաժանմամբ, գեղարվեստական ոճերի և ուղղությունների համակարգման և դասակարգման նպատակով:</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">Թեմայի շրջանակներում՝ ուսումնասիրվելու են.</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">- իրանական` աքեմենյան մշակույթի (մ. թ. ա. 6 - 4-րդ դդ). դերն ու ազդեցությունը Հայաստանի ճարտարապետական ձևերի, գեղարվեստական մետաղագործության, խեցեգործության, գլիպտիկայի վրա,</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">- հելլենիստական Հայաստանի գեղարվեստական մշակույթում՝ տեղական-ավանդական և “արևմտյան” (Սիրիա, Փոքր Ասիա) ուղղությունների փոխազդեցության դրսևորումները,</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">- պարթևական մշակութային ներգործությունը մոնումենտալ քանդակագործության և մանր պլաստիկայի վրա,</span></span></p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif">- Մ. թ. 1 – 4 դդ. հռոմեական (արևելահռոմեական) մշակույթի ազդեցությունը և ոճական դրսևորումները հայկական ճարտարապետության, գեղարվեստական արհեստագործության մի շարք ճյուղերում:</span></span></p> <p class="rtejustify"> </p> <p class="rtejustify"><span style="font-size:14px"><span style="font-family:tahoma,geneva,sans-serif"><a href="http://iae.am/hy/users/%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%B4%D5%AB%D5%AF-%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6-2010" style="box-sizing: border-box; color: rgb(42, 104, 175); text-decoration: none; transition: all 0.2s ease-in-out; font-family: arialun; font-size: 14px; line-height: 20.3px; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: initial;">Հասմիկ Մարգարյան</a></span></span></p> </div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 15:52:09 +0000 Ռոման Հովսեփյան 166 at https://iae.am https://iae.am/hy/anticgeghmshak#comments Կիմերա-սկյութական մշակութային ընդհանրությունը Հայքում https://iae.am/hy/kimera-skyutakan <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 14:48:16 +0000 Ռոման Հովսեփյան 152 at https://iae.am Արգիշթիխինիլիի արևմտյան թաղամասերը և դամբարանդաշտը https://iae.am/hy/Argishtikhinili <div class="field field-name-field-top-image field-type-image field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><img src="https://iae.am/sites/default/files/styles/750/public/default_images/top_2.jpg?itok=YRAz91VR" width="750" height="563" alt="" /></div></div></div><div class="field field-name-field-research-department field-type-taxonomy-term-reference field-label-hidden"><div class="field-items"><div class="field-item even"><a href="/hy/department-of-the-ancient-archaeology-of-armenia">Հին Հայաստանի հնագիտության բաժին</a></div></div></div> Tue, 13 Oct 2015 14:44:53 +0000 Ռոման Հովսեփյան 149 at https://iae.am